Recht op vergoeding bij ontslag op eigen initiatief?

Geplaatst op 21 december 2022 door mr. E. (Elkan) Spijer

Wanneer een werknemer de arbeidsovereenkomst op eigen initiatief laat eindigen bestaat er in beginsel geen aanspraak op een ontslagvergoeding. Dat is echter anders wanneer de werkgever zich misdraagt. Aan welke situaties kan dan gedacht worden?

Ontslag op staande voet

Bij ontslag op staande voet denkt men vaak aan de situatie waarbij de werkgever de werknemer ontslaat. Maar de werknemer kan zelf ook op staande voet ontslag nemen. Bij een ontslag op staande voet eindigt de arbeidsovereenkomst onmiddellijk en hoeft geen opzegtermijn in acht te worden genomen. Net als bij een ontslag door een werkgever dient er dan wel sprake te zijn van een ‘dringende reden’ om ontslag te kunnen nemen. Bovendien dient het ontslag op staande voet ‘onverwijld’ (na korte tijd) te worden genomen nadat de dringende reden zich voordoet.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan de situatie waarbij de werkgever zonder geldige reden nalaat om het salaris te voldoen. Of wanneer sprake is van grovelijke belediging, bedreiging of zelfs mishandeling van de werknemer.

In dit soort gevallen kan de werknemer aanspraak maken op een vergoeding gelijk aan het salaris over de opzegtermijn van de werknemer (de ‘vergoeding wegens onregelmatige opzegging’). Daarvoor geldt dan wel dat de werkgever door ‘opzet of schuld’ een dringende reden heeft gegeven aan de werknemer om op staande voet op te zeggen. Ook kan de werknemer in zo’n geval aanspraak maken op de transitievergoeding en op een ‘billijke vergoeding’. Daarvoor is nodig dat sprake is van ‘ernstig verwijtbaar handelen’ van de werkgever.

Van deze mogelijkheid maken werknemers echter weinig gebruik. Dit omdat het risico groot is dat UWV overgaat tot weigering van de WW-uitkering. Een ontslag op initiatief van de werknemer levert immers in principe ‘verwijtbare werkloosheid’ op. Wanneer er echter daadwerkelijk sprake is van een dringende reden om ontslag op staande voet te mogen nemen zou er toch aanspraak op een uitkering kunnen bestaan.

Ontbinding arbeidsovereenkomst

Niet alleen de werkgever maar ook de werknemer kan de kantonrechter verzoeken om de arbeidsovereenkomst de ontbinden. De kantonrechter dient in een dergelijk geval te beoordelen of sprake is van ‘omstandigheden die van dien aard zijn dat de arbeidsovereenkomst billijkheidshalve dadelijk of na korte tijd behoort te eindigen’. Veelal is aan dit criterium makkelijker te voldoen dan aan de strengere criteria die gelden voor een ontbindingsverzoek door de werknemer.

Wanneer de werkgever ernstig verwijtbaar handelt kan de werknemer aanspraak maken op de hierboven genoemde transitievergoeding en de billijke vergoeding. In het geval van ontbinding van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die niet tussentijds kan worden opgezegd kan de kantonrechter ook nog een aanvullende vergoeding toekennen.

Wanneer de kantonrechter voornemens is om de arbeidsovereenkomst te ontbinden zonder toekenning van een vergoeding of met toekenning van een lagere vergoeding dan door de werknemer verzocht, bestaat het recht om het ontbindingsverzoek binnen een bepaalde termijn in te trekken.

Niet verlengen contract bepaalde tijd

Wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd eindigt deze van rechtswege. Dus zonder dat de werkgever deze hoeft op te zeggen. In dat geval is de werkgever de transitievergoeding aan de werknemer verschuldigd.

In de situatie dat een werkgever bijvoorbeeld heeft toegezegd of aangeboden dat de arbeidsovereenkomst wordt verlengd, maar de werknemer dit weigert, kan ook aanspraak bestaan op een transitievergoeding en een billijke vergoeding. Ook dit is pas aan de orde wanneer sprake is van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever.

Overeengekomen ontslagvergoeding

Soms maken partijen in de arbeidsovereenkomst al afspraken over de ontslagvergoeding in geval van vertrek.  Dit is vaak het geval bij directieleden.

Daarbij spreekt men af dat, ook in geval het vertrek op initiatief van de werknemer plaatsvindt, aanspraak bestaat op een vergoeding. Bijvoorbeeld in het geval er een verschil van mening ontstaat over de te varen koers van een onderneming. Of wanneer de onderneming is verkocht. Hoe deze overeengekomen vergoeding zich verhoudt tot de hierboven genoemde wettelijke vergoedingen, is soms onderwerp van discussie.

Alvorens als werknemer gebruik te maken van de mogelijkheid de arbeidsovereenkomst op eigen initiatief te beëindigen is het raadzaam juridisch advies in te winnen. De gevolgen van een dergelijke beëindiging, bijvoorbeeld waar het gaat om het recht op een uitkering, kunnen aanzienlijk zijn. Bovendien is vooraf soms moeilijk in te schatten of sprake is van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever. De arbeidsrechtadvocaten van Vogelaar Bosch Spijer Advocaten kunnen u hierbij van dienst zijn. Neem gerust contact met ons op.

Gepubliceerd op 21 december 2022 door: mr. E. (Elkan) Spijer