Regelmatig komt in onze familierechtpraktijk de term ‘bruidsgave’ voorbij. Dit is een term die wij in het Nederlandse recht als zodanig niet kennen. Toch gebeurt het steeds vaker dat de Nederlandse rechter in een echtscheidingsprocedure moet oordelen over een bruidsgave. Wat is dit eigenlijk? En hoe kwalificeert een Nederlandse rechter deze rechtsfiguur?
Vast onderdeel van een islamitische huwelijksvoltrekking is de overeenkomst tussen de man en de vrouw. Hierbij voldoet de man aan de vrouw een bruidsgave. Deze bestaat vaak uit geld, onroerend goed of goud. De hoogte is onderhandelbaar, maar veelal betreft het standaard bedragen. In de meeste gevallen zegt de man zeer grote bedragen toe aan de vrouw. Het uiteindelijk overeengekomen bedrag wordt opgenomen in de huwelijksakte.
In veruit de meeste gevallen zijn deze bedragen niet passend bij de financiële situatie van de man en is de man niet in staat dergelijke bedragen te voldoen. In de praktijk voldoet men de bruidsgave bij de huwelijksvoltrekking niet of slechts voor een deel. Dit laatste is te verklaren vanuit de gedachte dat het een symbolisch karakter heeft en deze door de vrouw nooit (volledig) wordt opgeëist.
Steeds meer naar Nederland geëmigreerde vrouwen eisen bij echtscheiding betaling van de (nog niet betaalde) bruidsgave. Kan de vrouw bij een echtscheiding in Nederland aanspraak maken op betaling van de (nog niet betaalde) bruidsgave? Omdat een eenduidige kwalificatie van dit begrip binnen de Nederlandse rechtspraktijk ontbreekt, kwalificeert de Nederlandse rechter deze.
Sommige rechters beschouwen de bruidsgave als een vorm van alimentatie. Andere rechters oordelen dat het onder het huwelijksvermogensrecht valt. De bruidsgave kan in dat geval onderdeel gaan uitmaken van de te verdelen huwelijksgoederengemeenschap. Weer andere rechters oordelen dat de bruidsgave een geheel zelfstandig vermogensrechtelijk karakter betreft. De vrouw kan deze te allen tijde opeisen.
Welk karakter deze rechtsfiguur heeft, beoordeelt de Nederlandse rechter aan de hand van de door echtgenoten gemaakte afspraken. Hierbij is tevens van belang het recht waarnaar de afspraken tot stand zijn gekomen en de bedoeling van partijen. Het is daarom niet mogelijk een eenduidige kwalificatie voor het begrip bruidsgave te geven. Het voorgaande leidt ertoe dat men ten aanzien van diverse bruidsgaven verschillend oordeelt.
Gemene deler is wel dat de Nederlandse rechter de bruidsgave in vrijwel alle gevallen beschouwt als een te effectueren vordering van de vrouw op de man. In de meeste gevallen wijst de Nederlandse rechter zo’n vordering toe omdat afspraak nu eenmaal afspraak is. Tegen de vordering van de vrouw bestaat overigens wel de mogelijkheid om met succes verweer te voeren.
In de beschikking van 23 februari 2022 veroordeelt de rechtbank Den Haag de man tot betaling aan de vrouw van in een notariële huwelijksakte opgenomen bruidsgave van Bahar Azadi gouden munten:
Door het sluiten van het huwelijk in Teheran is op de huwelijkssluiting van partijen Iraans recht van toepassing. De bepaling ter zake van de bruidsgave die in de door partijen ondertekende huwelijksakte is opgenomen moet dan ook worden beoordeeld naar Iraans recht. Naar Iraans recht is de bruidsgave een verplicht onderdeel van de islamitische huwelijksovereenkomst en kan de vrouw vanaf het moment dat het huwelijk geconsumeerd is de bruidsgave geheel opeisen. (Het restant van) de bruidsgave moet in ieder geval betaald worden wanneer het huwelijk tussen de man en de vrouw wordt ontbonden.
De man heeft hier tegenin gebracht dat partijen reeds gescheiden zijn en dat de vordering van de vrouw derhalve niet meer opeisbaar is. Daarnaast stelt de man dat het nooit de bedoeling van partijen was dat hij een bruidsgave moest betalen. Ook voert de man aan dat de vrouw in Iran geen echtscheiding kan verkrijgen, anders dan door het bieden van compensatie aan de man, omdat zij niet aan haar verplichtingen uit de huwelijksakte heeft voldaan. Omdat het in Iran gewoonterecht is dat de bruidsgave pas bij een echtscheiding wordt betaald, zou in dit geval de compensatie bestaan uit het opgeven van de aanspraak van de vrouw op de bruidsgave.
De rechtbank gaat aan de bezwaren van de man voorbij en wijst de vordering van de vrouw toe. De man moet betalen, afspraak blijft in dit geval afspraak.
Hebt u vragen omtrent de gevorderde bruidsgave of wenst u bijstand in een procedure waarbij de bruidsgave wordt gevorderd, neem dan vrijblijvend contact op met ons kantoor.
