De afwikkeling van een nalatenschap kan de nodige tijd in beslag nemen. Om de rechten van een erfgenaam voldoende te waarborgen, kan spoed geboden zijn. Soms is daarom een kort geding onvermijdelijk.
Op 15 juni jl. veroordeelde de voorzieningenrechter van de rechtbank Overijssel gedaagde tot afgifte van documenten die nodig zijn om de vordering van eiseres op de erfenis van moeder te bepalen. Verder wijst de voorzieningenrechter aan eiseres een voorschot toe van € 72.500, door betaling op de derdenrekening van de advocaat.
De vraag die in deze zaak speelde, is in hoeverre eiseres een spoedeisend belang heeft bij het opvragen van de documenten en het gevraagde voorschot.
Partijen die in deze zaak tegenover elkaar staan zijn beide erfgenamen, zussen, in de nalatenschap van hun moeder. Moeder heeft in het testament onder meer het volgende bepaald:
“ (…)
- Ik deel toe aan mijn dochter [gedaagde] alle tot mijn nalatenschap behorende vermogensbestanddelen.
Zij is dan verplicht, voor haar rekening te nemen:
- alle schulden van mijn nalatenschap;
- de kosten van mijn lijkbezorging;
- eventuele taxatiekosten en de kosten van afwikkeling van mijn nalatenschap;
- alle successierechten die wegens mijn overlijden verschuldigd zijn.
Bovendien is mijn genoemde dochter [gedaagde] aan mijn dochter [eiseres] schuldig een bedrag, gelijk aan de waarde op mijn sterfdag van haar zuiver erfdeel.
(…)
De schuld die mijn dochter [gedaagde] aldus zal hebben aan mijn dochter [eiseres] zal voldaan kunnen worden door inbetalinggeving van alle tot mijn nalatenschap behorende bestanddelen behalve de tot mijn nalatenschap behorende aandelen in de te [vestigingsplaats] gevestigde besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid [Z] B.V.
De schuld draagt een niet-samengestelde rente ingaande op het moment van mijn overlijden en eindigende op het moment van uitbetaling. (…)
Uitbetaling van hoofdsom en rente zal zo spoedig mogelijk doch uiterlijk twee jaar na mijn overlijden dienen plaats te vinden.
- Aan mijn dochter [eiseres] deel ik toe een vordering op mijn dochter [gedaagde] zoals hiervóór onder A is omschreven.
(…)”.
Eiseres heeft de nalatenschap van haar moeder beneficiair aanvaard. Verder heeft gedaagde bij brieven van 7 juni 2018 en 5 juli 2018 verzocht relevante informatie over de nalatenschap van hun moeder aan haar te verstrekken. Eiseres ontvangt de benodigde gegevens niet. Zij dagvaardt daarom vervolgens haar zus in kort geding. De vordering luidt als volgt:
[eiseres] vordert, na wijziging van eis, dat de voorzieningenrechter bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad,
– [gedaagde] veroordeelt tot afgifte aan [eiseres] van de in de dagvaarding genoemde documenten en bescheiden binnen twee dagen na betekening van het vonnis op straffe van een dwangsom van € 1.000,00 per dag dat gedaagde na betekening van het vonnis in gebreke blijft volledig aan het vonnis te voldoen, althans zodanige termijn na het vonnis en zodanige hoogte van dwangsommen als de voorzieningenrechter in goede justitie zal vermenen te behoren, zijnde de volgende documenten:
– [gedaagde] veroordeelt zich in te spannen om de door [eiseres] verlangde informatie, voor over [gedaagde] deze niet al tot haar beschikking heeft, te vergaren;
– [gedaagde] veroordeelt tot betaling van een bedrag van € 72.500,00, althans een in redelijkheid door de voorzieningenrechter vast te stellen bedrag, te storten op de derdenrekening van een van de advocaten, mr. Moll dan wel mr. Kesler;
althans een zodanige voorzieningen treft als de voorzieningenrechter in goede justitie zal vermenen te behoren;
[gedaagde] veroordeelt in de kosten van deze procedure.
De voorzieningenrechter wijst de vordering voor de afgifte van de verlangde documenten toe. Ook wijst de rechter het gevorderde voorschot toe.
De voorzieningenrechter is van oordeel dat het in het belang van eiseres is dat zij zo spoedig mogelijk inzicht krijgt in de omvang van de nalatenschap van moeder. Hiermee kan haar erfrechtelijke aanspraak worden berekend en daarmee ook de hoogte van de vordering op haar zus worden vastgesteld. De tweejaarstermijn die moeder heeft bepaald in haar testament is inmiddels verstreken. De voorzieningenrechter is van oordeel da“t gedaagde zich maximaal moet inspannen om de verlangde documenten te verstrekken.
Voor zover de gevorderde documenten niet voorhanden zijn, zal gedaagde haar uiterste best hiervoor moeten doen. Mocht dat haar om gezondheidsredenen niet lukken, dan kan zij bijvoorbeeld haar advocaat de informatie laten opvragen. De rechter veroordeelt gedaagde om van de stukken die zij niet kan afgeven bewijsstukken te overleggen dat zij zich hiertoe wel heeft ingespannen.
Daarnaast wijst de voorzieningenrechter het gevorderde voorschot van € 72.500 toe. Volgens de voorzieningenrechter zijn de volgende omstandigheden van belang. Eiseres wacht al twee jaar op duidelijkheid. Uitbetaling van de vordering zal uitgaande van een positieve nalatenschap nog wel even op zich laten wachten. Dat eiseres in het kader van haar erfrechtelijke aanspraak een bedrag wil veiligstellen door overmaking daarvan door gedaagde op de derdenrekening van een van beide advocaten komt de voorzieningenrecht““`er in de gegeven omstandigheden dan ook alleszins redelijk voor. Het spoedeisend belang bij het voorschot vloeit reeds voort uit het voorgaande.
Het spoedeisend belang bij het opvragen van de benodigde documenten is aanwezig. Om de uiteindelijke vordering te kunnen berekenen zijn er o.a. bankafschriften nodig. Elke maand langer wachten met het opvragen van bankafschriften, betekent dat er minder duidelijk wordt en met minder zekerheid kan worden vastgesteld hoe groot de erfrechtelijke vordering is. Immers bankafschriften zijn niet tot in het oneindige verleden nog op te vragen. Op een bepaald moment worden deze vernietigd. Het spoedeisend belang is hier dan ook wel duidelijk.
Wat nu precies het spoedeisend belang bij het voorschot is, wordt in het vonnis niet heel erg duidelijk gemaakt. Mogelijk door dat gedaagde niet heeft gezegd dat het gevorderde voorschot niet voorhanden is en het voorschot ook nog eens op een derdenrekening wordt gestort, de voorzieningenrechter tot dit oordeel komt.
Met het uitkeren van het voorschot ontstaat er in feite een vordering op die erfgenaam die bij de verdeling moet worden verrekend met het erfdeel van de betreffende erfgenaam. Uitgangspunt bij de afwikkeling van de nalatenschap is dat verdeling eerst aan de orde komt na afsluiting van de executele en dat bij een verdeling de totale gemeenschap dient te worden verdeeld. In deze zaak is het wel zo dat de ene dochter alles krijgt toebedeeld en de andere dochter een vordering op haar zus ter grootte van de helft van haar erfdeel.
Alhoewel de afwikkeling van een nalatenschap geruime tijd in beslag kan nemen, is het toch goed om als erfgenaam de vinger aan de pols te houden. Wanneer de afwikkeling te lang op zich laat wachten, kan het gebeuren dat niet alle bewijsstukken meer kunnen worden opgevraagd en een (onterfde) erfgenaam niet in staat is om zijn legitieme te berekenen. Daarnaast is het goed om te weten dat onder omstandigheden er een voorschot op de erfenis kan worden gevraagd.
Hebt u vragen over het erfrecht? Of over de verdeling van een nalatenschap? Neem dan vrijblijvend contact op met mr. Vogelaar
