Bij complexe scheidingen is vaak sprake (geweest) van huiselijk geweld. Onveiligheid blijft in veel gevallen doorgaan na de scheiding, zeker in gevallen van dwingende controle. Veiligheid zou in dergelijke gevallen voorop moeten staan. In de praktijk ligt de nadruk in familierechtelijke procedures op gelijkwaardigheid voor beide ouders en hun recht op omgang. Dat kan en moet anders.
Uit eerder onderzoek volgde reeds dat de rechter te weinig rekening houdt met (on)veiligheid bij zaken rond complexe scheidingen. Opnieuw is daarom onderzocht in hoeverre (on)veiligheid van (veelal) vrouwen en kinderen in beeld is bij rechterlijke beslissingen over scheiding, gezag en omgang.
Op 15 april 2025 heeft het Verwey – Jonker Instituut het rapport ‘Waar geweld uit beeld raakt’ gepubliceerd. Het onderzoek is gedaan vanuit het perspectief van (familierecht)advocaten die zijn bevraagd middels een vragenlijst. Ook is het Instituut het gesprek aangegaan met rechters, medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, de vrouwenopvang en Filomena centrum huiselijk geweld en kindermishandeling.
Huiselijk geweld en dwingende controle spelen een te kleine rol bij beslissingen rond scheiding, omgang en gezag, blijkt uit het onderzoek. Als er sprake is van huiselijk geweld, is het niet vanzelfsprekend dat rechters dit meewegen in hun beslissing. De nadruk ligt op samenwerking en communicatie tussen ouders en naar geweld of intieme terreur wordt nauwelijks gekeken. Dit hangt samen met het uitgangspunt dat ouders gelijkwaardig zijn en beide ouders evenveel recht hebben op contact met het kind. Niet veiligheid, maar omgang tussen ouder en kind en gelijkwaardigheid van beide ouders staat centraal. De rechter verwacht bovendien dat partijen de blik uitsluitend op de toekomst richten.
Risico-screeningsinstrumenten, die helpen om een inschatting te maken van de aard en de ernst van het geweld, gebruikt de rechter niet of nauwelijks. Als er al aandacht is voor veiligheid, gaat dit alleen om de veiligheid van het kind. Er is geen aandacht voor de ouder die slachtoffer is van huiselijk geweld of dwingende controle. De impact van het geweld tegen een ouder op de veiligheid van het kind weegt zodoende niet of nauwelijks mee.
Het Instituut doet een tweetal voorstellen om de huidige situatie te verbeteren. Allereerst pleit het Instituut voor bijscholing van juridische professionals op het thema huiselijk geweld en intieme terreur. Daarnaast pleit het Instituut voor de invoering van een beter toetsingskader. Hierdoor moeten rechters huiselijk geweld expliciet meenemen in hun beslissingen.
Hoewel de uitkomst van het onderzoek niet direct verrassend is, zullen de aanbevelingen hopelijk wel leiden tot de noodzakelijke verbeteringen. Deze verbeteringen zullen direct bijdragen aan een betere bescherming tegen geweld tijdens en na scheiding. Tevens wordt op deze wijze ingezet op het voorkomen van secundaire victimisatie tijdens familierechtelijke procedures.
Het kan ook anders, zo volgt uit de uitspraak van de Rechtbank Midden – Nederland van 25 september 2024. De rechtbank overweegt dat het ‘klassieke’ Raadsonderzoek onvoldoende antwoord geeft op vragen die bij de rechtbank leven. De rechtbank wil antwoord op de vraag of, en zo ja welk patroon van geweld speelt. Ook wil de rechtbank antwoord op de vraag wat dit geweld betekent voor de veiligheid van de kinderen bij beide ouders en voor de omgang.
Hebt u vragen over echtscheiding, gezag of omgang, neemt u dan vrijblijvend contact op met een van onze familierechtadvocaten.
