Deze vraag stond, onder andere, centraal in een recente uitspraak van de rechtbank Amsterdam. Een scooterrijder en een fietser komen met elkaar in botsing. De vraag was wie er fout zat en wie dus aansprakelijk is. In dit blog wordt ingezoomd op de stelling dat sprake is van overmacht.
Op 2 maart 2023, rond 20:45 reed de scooterrijder op een weg waar het verkeer van rechts voorrang heeft. De fietser kwam van links. De fietser voerde geen licht. De scooterrijder remde en probeerde de fietser te ontwijken. Hierdoor kwam hij ten val. Als gevolg van de valpartij brak hij zijn onderbeen.
Beide partijen hebben een eigen lezing over het ongeval. De scooterrijder verklaarde bij de politie:
“Ik reed op mijn bromfiets in de [locatie 1] , ter hoogte van het kruispunt met de [locatie 2] te [plaats] . Er kwam een fietser van links die mij niet zag en doorfietste. Ik moest hard remmen waardoor ik ten val kwam. (…)”
De fietser verklaarde:
“…Ik zag niet dat er een scooter van rechts kwam. Toen ik ter hoogte van de kruising, de [locatie 1] kwam de scooter aangereden. De bestuurder van de scooter zag mij ook te laat waardoor hij een noodstop moest maken. Hierdoor kwam hij ten val…”
Later verklaarde zij:
“… Omdat ik weet dat dit kruispunt onoverzichtelijk is, ben ik voor het kruispunt gestopt, om naar rechts en links te kijken. Zodat ik veilig kon oversteken. Ik fiets al in deze buurt sinds 2019. Ik was van plan om rechtdoor te gaan. Ik zag van rechts een bromfiets aankomen met hoge snelheid. Ik zag dat hij naar links keek, want hij draaide zijn hoofd naar links naar mij toe en ik hoorde hem schreeuwen. Toen de scooter links bij mij voorbij was zag ik dat hij heel hard moest remmen en hierdoor ten val kwam. (…) Ik heb wel verlichting. Ik weet niet meer of deze aan stonden. (…) Ik kwam aanfietsen ik kon niet goed naar rechts kijken omdat daar een huis het zicht blokkeert. Dit weet ik omdat ik hier vaker fiets. Ik fiets altijd net voorbij het huis en dan stop ik om naar rechts te kijken. Het kruispunt is dan nog vrij voor het verkeer. Dat deed ik deze keer ook. Ik was gestopt om naar rechts te kijken en toen kwam de scooter al aangereden en kwam hij ten val zonder dat hij mij raakte…”
De scooterrijder stelde de fietser aansprakelijk. De verzekeraar van de fietser was bereid om 40% van de schade van de scooterrijder te vergoeden. Hier is de scooterrijder het niet mee eens.
De scooterrijder vraagt de rechter, onder andere, voor recht te verklaren:
Volgens de scooterrijder had de fietser niet de zorgvuldigheid in acht genomen die onder de gegeven omstandigheden mocht worden verwacht. De fietser gaf de scooterrijder geen voorrang. Dit terwijl hij van rechts kwam. Ook voerde de fietser geen licht en zij reed te hard.
De scooterrijder kan geen verwijt worden gemaakt. Er is sprake van overmacht. Hij reed met gepaste snelheid en minderde vaart bij de kruising. Hij keek naar links zag niets en accelereerde iets om zijn weg te vervolgen. Als hem wel een verwijt gemaakt kan worden, dan moet alsnog 100% van zijn schade worden vergoed.
De fietser voert verweer. Er is geen sprake van overmacht. Zij betwist dat zij verkeersfouten maakte, dat zij te hard reed en geen verlichting voerde. Zij betrad de kruising slechts een deel om voorbij het hoekpand te kijken. Dat zij geen voorrang verleende of voornemens was te verlenen is onjuist. Juist de scooterrijder moest beter anticiperen. Hij had zachter moeten rijden. Dat deed hij niet.
Volgens de fietser was het de scooterrijder die zijn snelheid niet aanpaste, een inadequate schrikreactie had en door zijn eigen energie viel. De scooterrijder weet dat als je hard remt met 20 a 25 kilometer per uur de kans op slippen en vallen groot is. De scooterrijder had zijn bromfiets onder controle moeten houden.
De rechter beoordeelt, onder andere, of sprake is van overmacht. Overmacht slaagt alleen als de scooterrijder ten aanzien van de wijze waarop hij aan het verkeer deelnam rechtens geen enkel verwijt gemaakt kan worden. Daarbij moet de scooterrijder ook rekening houden met eventuele fouten van andere gebruikers. In het verkeer mag men er namelijk in het algemeen niet op vertrouwen dat iedere verkeersdeelnemer zich nauwgezet aan de verkeersregels houdt. Je moet je altijd zo gedragen dat een adequate reactie op onvoorzichtig gedrag van andere mogelijk blijft, aldus de rechter.
De rechter overweegt dat ook als hij uitgaat van de juistheid van de stellingen van de scooterrijder, er geen sprake is van overmacht. Vaststaat dat de wegsituatie ter plaatse niet geheel overzichtelijk was. Ook staat vast dat de scooterrijder de fietser niet zag toen hij naar links keek. De scooterrijder is bekend met de verkeerssituatie en verklaarde ermee bekend te zijn dat fietsers zich daar niet altijd houden aan de verkeersregels.
De scooterrijder moest dan ook rekening houden met de kans dat de fietser plotseling de kruising opkwam. Immers, men moet rekening houden met de minder oplettende verkeersdeelnemers die zich niet volledig volgens de regels gedragen. De fout van de fietser was volgens de rechter niet zo onwaarschijnlijk. Hij moest daar rekening mee houden. Hij moest zijn snelheid dermate minderen dat hij zijn scooter tijdig tot stilstand kon brengen. Het beroep op overmacht gaat niet op.
Oftewel: ook al was de fietser misschien fout, de scooterrijder had toch beter moeten anticiperen.
In het verkeer komen situaties voor waarbij je, ogenschijnlijk, niks aan een ongeval kan doen, iemand anders een verkeersfout maakt, je schade lijdt en de schade niet volledig wordt vergoed. Je zal als verkeersdeelnemer altijd goed moeten opletten en moeten anticiperen op fouten van anderen. Doe je dat niet voldoende en krijg je een ongeluk, dan kan het zijn dat je met (een deel van je) schade blijft zitten.
Bent u slachtoffer van een verkeersongeval en wilt u weten wat uw rechten zijn? Neem contact met ons op voor juridisch advies en hulp bij het verkrijgen van een schadevergoeding.
