Over de uitleg van huwelijkse voorwaarden wordt veel geprocedeerd. Bij het overeenkomen van de huwelijkse voorwaarden lijkt alles nog duidelijk, totdat echtgenoten gaan scheiden en er tegengestelde belangen ontstaan.
Huwelijkse voorwaarden zijn elke overeenkomst tussen (aanstaande) echtgenoten, waarbij zij de vermogensrechtelijke gevolgen van hun huwelijk regelen, in afwijking van hetgeen zonder overeenkomst op grond van de wet of krachtens eerdere huwelijkse voorwaarden zou gelden.
Kort en goed gezegd als je geen huwelijkse voorwaarden overeenkomt, dan trouw je automatisch in een (beperkte) gemeenschap van goederen. Wil je dat laatste niet of wil je juist in algehele gemeenschap van goederen trouwen dan laat je huwelijkse voorwaarden opmaken bij de notaris.
Veelal zijn aanstaande echtgenoten nog jong als ze naar de notaris gaan. Ook hebben ze vaak nog niet nagedacht over toekomstige ontwikkelingen. Zo is veelal nog onduidelijk wat er tijdens het huwelijk aan vermogen zal worden opgebouwd. Het is in dat geval moeilijk te beseffen wat de uitwerking van een bepaald beding in de huwelijkse voorwaarden zal zijn.
Als echtgenoten bij aanvang van het huwelijk beiden een baan in loondienst hebben en een van beiden start tijdens het huwelijk een succesvolle onderneming, wat hebben aanstaande echtgenoten dan precies beoogd? Valt de onderneming in de gemeenschap of niet? En wat te doen met de winst uit deze onderneming?
Huwelijkse voorwaarden zijn een overeenkomst. Als het gaat om de uitleg van overeenkomsten is er één standaardarrest van de Hoge Raad. Dit is het alweer 42 jaar oude Haviltex-arrest. Hierin bepaalde de Hoge Raad dat: ‘het bij de uitleg van een overeenkomst niet zozeer aankomt op de letterlijke tekst ervan, maar veeleer op de betekenis die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen’. Anders gezegd: wat hebben partijen bedoeld met wat er in de huwelijkse voorwaarden staat?
Als echtgenoten het niet eens worden over de uitleg van de overeengekomen huwelijkse voorwaarden, hoe vindt de rechter dan de partijbedoeling? Deze kan de rechter vinden in alle door partijen gestelde feiten en omstandigheden van het geval. Bijvoorbeeld de preambule die is opgenomen in de huwelijkse voorwaarden, waarin onder andere de verwachtingen van aanstaande echtgenoten staan opgenomen. Ook kan worden gekeken naar eerdere conceptteksten van de huwelijkse voorwaarden. Veelal bekijkt de rechter op welke wijze de echtgenoten in de praktijk uitvoering hebben gegeven aan een bepaald beding uit de huwelijkse voorwaarden.
Het belang van de Haviltex-maatstaf wordt wederom bevestigd in het recente arrest van het Gerechtshof Den Haag van 26 april 2023. Partijen zijn op 23 april 2009 huwelijkse voorwaarden overeengekomen. In hun geval was dit een gemeenschap van inboedel, met uitsluiting van elke andere gemeenschap van goederen. Bovendien bevatte de voorwaarden een periodiek verrekenbeding. In hoger beroep hebben partijen onder andere een geschil over de verrekening ter zake de economische waarde van de aandelen in de besloten vennootschap van de man.
Vast staat dat partijen gedurende het huwelijk geen uitvoering hebben gegeven aan het periodieke verrekenbeding, zoals opgenomen in de huwelijkse voorwaarden. Ook is tussen partijen niet in geschil dat sprake is van een ruim inkomensbegrip in de overeengekomen huwelijkse voorwaarden. Dit begrip omvat tevens winst die valt onder de vennootschapsbelasting. Partijen verschillen echter van mening over de uitleg van het begrip ‘waarde’ in de huwelijkse voorwaarden.
De vrouw stelt kort gezegd dat uit de huwelijkse voorwaarden duidelijk de bedoeling van partijen blijkt dat de toename tijdens het huwelijk van het vermogen van de echtgenoten aan ieder voor de helft ten goede dient te komen. De man is hiermee niet eens. Hij wijst erop dat hij de aandelen in de vennootschap al had voordat het huwelijk werd gesloten. Hij heeft de aandelen dan ook aangebracht in het huwelijk. Deze aandelen zijn dus niet gefinancierd vanuit de inkomsten die de echtgenoten tijdens het huwelijk verdiend hebben. Verrekening van de economische waarde van de aandelen is daarom niet aan de orde. In rechtsoverweging 5.11 werkt het Gerechtshof aan de hand van de Haviltex-maatstaf uit welke betekenis de overeengekomen huwelijkse voorwaarden hebben. Het hof volgt in diens arrest, net als de rechtbank eerder deed, de uitleg van de man.
Wilt u meer weten over de afwikkeling van huwelijkse voorwaarden bij echtscheiding? Of hebt u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met één van de familierechtadvocaten van Vogelaar Bosch Spijer Advocaten.
