Wanneer je als kind onterfd bent, kun je toch nog aanspraak maken op een deel van de erfenis. Dat is je legitieme portie. Simpel gezegd betekent dat, dat je aanspraak kunt maken op de helft van de waarde waar je als erfgenaam op had kunnen rekenen. Bij de bepaling van deze waarde wordt ook nog rekening gehouden met de giften die door de overledene zijn gedaan. In sommige gevallen is het financieel handiger om als erfgenaam een beroep te doen op je legitieme portie. Dat kan het geval zijn wanneer de erfenis nagenoeg nihil is maar er wel sprake is geweest van giften die dus meetellen voor je aanspraak op je legitieme portie.
In onderhavige zaak speelde dit. Vader woonde samen met zijn vriendin. Hij had in enig eigendom een appartement. In het testament van erflater had hij zijn beide kinderen een bedrag gelegateerd dat overeenkomt met de waarde van hun erfdeel volgens de wet. Verder had hij bepaald dat deze legaten pas opeisbaar zijn bij het overlijden van zijn vriendin.
Enkele maanden voor zijn overlijden verkoopt vader het appartement aan zijn voormalig boekhouder. De koopprijs is € 60.000,00. De levering vindt plaats onder voorbehoud van het levenslange recht van gebruik en bewoning voor vader en zijn vriendin. De WOZ waarde van het appartement was in 2018 € 160.000,00. De hypotheekschuld nog maar
€ 50.130,00.
Na het overlijden van zijn vader vindt de zoon dat de transactie met de boekhouder in strijd is met de goede zeden. Verder vindt hij dat hij benadeeld wordt door deze verkoop. De verkoop moet worden teruggedraaid omdat het appartement te goedkoop is verkocht. Als dat gebeurt, valt het appartement alsnog in de erfenis.
Voor zover de rechtbank hier niet in mee wil, heeft de zoon nog een tweede vordering. In dat geval vraagt hij aan de rechtbank om te verklaren dat de verlening van het levenslange recht van gebruik en bewoning moet worden gezien als een gift. Bij de bepaling van de legitieme portie moet dan met deze gift rekening worden gehouden.
De rechtbank wijst de vorderingen af en de zoon gaat in hoger beroep. Ook het gerechtshof stelt de zoon in het ongelijk. In het hoger beroep gaat het om de vraag in hoeverre er sprake is van een onrechtmatige daad. Het gerechtshof vindt dat de zoon dit onvoldoende duidelijk heeft gemaakt. Immers, het appartement is verkocht aan de boekhouder. Wat de vriendin hier dan mee te maken heeft, is niet duidelijk.
De zoon stelt in hoger beroep dat de onrechtmatigheid is gelegen in het feit dat door de verkoop van het appartement er niks meer over is van de erfenis. Wat het gerechtshof betreft, maakt dat het niet anders.
Ook dan geldt nog steeds dat het appartement voor het overlijden van vader aan de boekhouder is verkocht. Hierdoor maakt het appartement geen deel meer uit van de erfenis. Niet valt in te zien hoe dit dan een onrechtmatige daad van de vriendin kan zijn.
De volgende vraag is dan in hoeverre deze transactie als een gift kan worden gezien. Als dat het geval is, dient deze gift zo mogelijk mee te tellen bij de bepaling van de legitieme portie.
Het gerechtshof bepaalt dat er sprake is van een gift. Alleen is hier sprake van een gift die niet meetelt. Vader was moreel verplicht bij te dragen in het onderhoud tijdens zijn leven of na zijn dood aan zijn vriendin. Zij was namelijk mantelzorger van vader.
De zoon voert weliswaar aan dat vader pas een relatie met zijn vriendin kreeg toen hij al ziek was. Dat maakt het voor de uitspraak niet anders. Het gerechtshof is met de rechtbank van oordeel dat de vriendin wel degelijk voor vader gezorgd heeft. Vader had intensieve zorg nodig die door de vriendin is gegeven. Hierdoor was zij minder beschikbaar voor de arbeidsmarkt om in haar eigen levensonderhoud te voorzien. Ook beschikt de vriendin niet over een groot eigen vermogen. Vader had bovendien in de samenlevingsovereenkomst en in zijn testament aangegeven dat hij ten opzichte van zijn vriendin een verzorgingsverplichting heeft.
De conclusie luidt dan ook dat de zoon het nakijken heeft. Het appartement valt niet in de erfenis en de gift telt niet mee. Al met al een financieel minder prettige uitspraak voor de zoon maar de vriendin kan in alle rust in het appartement blijven wonen.
Hebt u vragen over uw erfenis, neem dan vrijblijvend contact op met ons kantoor op 0174 -444 880.
