In de zomer leest u er geregeld over in de krant of in vakliteratuur; een supercel. Een extreme onweersbui met zeer zware windstoten waarin hagelstenen kunnen groeien tot het formaat van een tennisbal. Dit als gevolg van de opgaande en neergaande luchtbewegingen waardoor er op ijskristallen steeds weer opnieuw een laagje ijs groeit.
Een supercel levert vaak forse schade op bij agrarische bedrijven aan daken of aan glas. Tussen verzekeringsmaatschappijen en ondernemers wordt met enige regelmaat geprocedeerd over deze schade. De schade is namelijk vaak niet gedekt onder de verzekering.
In procedures verschillen partijen van mening of de schade veroorzaakt wordt door hagel of door storm. Beide weerelementen spelen immers een rol bij een supercel. Als de polis dekking biedt voor stormschade, maar hagelschade is uitgesloten, dan keert de verzekeraar niet uit. De schade bij een supercel is volgens de verzekeraar ontstaan door hagel en dat is nu eenmaal niet verzekerd.
Onder andere Interpolis heeft met succes dekking afgewezen bij schade als gevolg van een supercel. Reeds in 2017 oordeelt de Rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2017:4040) dat schade als gevolg van een supercel niet gedekt is. In de polisvoorwaarden kwam de navolgende bepaling voor;
“Onder schade door storm verstaan wij niet de schade die tijdens de storm door de inslag van hagel is ontstaan”
De verzekerde betoogde dat de ijsbollen die gevallen zijn, geen hagel is als bedoeld in de polisvoorwaarden. Dat mocht echter niet baten. Volgens metereologen hebben de ijsobjecten die in een supercel ontstaan de benaming hagel. Dit ongeacht de vorm, de afmeting of het gewicht van deze objecten.
De verzekerde laat het niet zitten en gaat in hoger beroep tegen het vonnis (ECLI:NL:GHARL:2019:7566). In hoger beroep gooit de verzekerde het over een andere boeg. Weliswaar is de schade veroorzaakt door de hagel. Maar die schade kon alleen, dan wel voornamelijk optreden als gevolg van de hoge windsnelheden. De verzekerde overlegt een deskundigenrapport waar het voorgaande uit blijkt.
Het hof gaat hier echter niet in mee. Het hof haalt de zogenaamde ‘dominant cause-leer’ aan welke relevant is in verzekeringsrechtelijke kwesties. Deze leer wordt door het hof als volgt omschreven;
“Een oorzaak kwalificeert pas als rechtens relevant als die geldt als de meest effectieve of meest dominerende factor voor het ontstaan van de schade,“ althans dat de daaropvolgende gebeurtenissen geen zelfstandige betekenis hebben en terug te voeren zijn op die ene gebeurtenis. De ‘dominant cause’ wordt mede vastgesteld met inachtneming van de regels van gezond verstand.”
Het hof leidt uit het schaderapport af dat de schade aan gebouwen is veroorzaakt door de inslag van hagelstenen. Ook een gemiddeld persoon met gezond verstand zal deze geconstateerde schade niet beschouwen als het gevolg van de storm. Maar wel als gevolg van hagel aldus het hof. Het rapport dat de verzekerde heeft ingebracht en waarin beargumenteerd wordt op exacte (natuurkundige) basis en met berekeningen dat de schade “eenduidig en alleen” is te herleiden tot de windsnelheid en -richting doet volgens het hof geen afbreuk aan de rechtens relevante oorzaak van de geconstateerde schade die is veroorzaakt door de (grote) hagel(stenen).
In 2018 veroordeelt rechtbank Rotterdam Allianz daarentegen om de schade te vergoeden die ontstaan is bij een supercel (ECLI:NL:RBROT:2018:2233). Allianz heeft niet dezelfde uitsluiting als Interpolis in de polisvoorwaarden opgenomen voor inslag van hagel bij storm.
De rechtbank oordeelde in deze zaak dat de storm de rechtens relevante oorzaak (dominant cause) van de schade was. Er stond namelijk vast dat het stormde als bedoeld in de polis op het moment dat de schade ontstond. De rechtbank stelt vast dat de opwaartse en neerwaartse windbewegingen in de supercel een (bepalend) effect hebben gehad op de omvang en de samenklontering van de hagelstenen en dat deze hagelstenen de schade hebben veroorzaakt. Zonder de storm zouden deze hagelstenen er niet in deze omvang zijn geweest volgens de rechtbank. De schade zou dan ook niet zijn veroorzaakt zonder de storm. De schade is daarom gedekt, bepaalt de rechtbank.
De rechtbank wordt in hoger beroep echter teruggefloten door het Hof Den Haag. Het Hof Den Haag is van oordeel dat de rechtens relevante oorzaak de hagel is en niet de storm. Dit omdat een gemiddeld persoon met gezond verstand de hagel en niet de storm als schadeoorzaak zal aanwijzen. Daaraan doet niet af dat de hagelstenen zo groot zijn geworden door de hevige storm. Het hof oordeelt dat een gemiddeld persoon met gezond verstand zich immers veelal niet eens zal realiseren dat luchtbewegingen hoog in de atmosfeer hebben bijgedragen aan het vormen en vallen van de hagelstenen. Het feit dat valwinden ervoor hebben gezorgd dat de hagelstenen met ongebruikelijke snelheid tegen de daken van het gebouw zijn gewaaid en dat daardoor de schade is ontstaan, brengt met zich mede dat dit juist als hagelschade en niet als stormschade, is te kwalificeren.
In de zaak van Interpolis heeft de verzekerde de kwestie inmiddels voorgelegd aan de Hoge Raad. De Hoge Raad zal dus als hoogste rechter de knoop door moeten hakken. Is de hagel de rechtens relevante oorzaak van de schade, of is dat de wind?
Op het moment van schrijven van deze blog heeft de Hoge Raad zijn oordeel nog niet geveld. Wel heeft de advocaat-generaal (A-G) zijn conclusie geschreven (ECLI:NL:PHR:2020:1078). De A-G brengt altijd eerst een advies uit aan de Hoge Raad over de kwestie die voor ligt. Omdat het slechts een advies is, wordt dit niet altijd gevolgd door de Hoge Raad.
De A-G adviseert om de schade niet te vergoeden als de verzekerde geen dekking heeft voor hagelschade. Het hof heeft de zogenaamde dominant cause-leer terecht toegepast volgens de A-G. Het hof past deze leer bovendien ook op de juiste wijze toe aldus de A-G. Dat wil zeggen dat het hof de ‘gezond verstand-maatstaf’ op de juiste wijze heeft gehanteerd. Deze maatstaf is namelijk bedoeld om het aanwijzen van ‘de’ oorzaak niet te ingewikkeld te maken. Het schadebeeld (deuken en perforaties in het dak) in combinatie met hagelstenen zo groot als tennisballen duiden op hagelschade.
Het is nu afwachten of de Hoge Raad het advies van de A-G zal volgen. Als de Hoge Raad het advies niet volgt, zullen verzekeringsmaatschappijen hun polisvoorwaarden waarschijnlijk aanpassen. Voor een supercel hoeft u in deze tijd van het jaar in elk geval niet te vrezen. Maar het is wel verstandig om uw polis voordat de zomer begint, te controleren op de dekking voor hagelschade. Wellicht komt de Hoge Raad nog voor de zomer met het verlossende antwoord.
Naschrift: Na het publiceren van deze blog heeft de Hoge Raad op 9 april 2021 (ECLI:NL:HR:2021:538) geoordeeld dat de cassatieklachten niet tot cassatie kunnen leiden. De schade door de supercel wordt aldus niet gedekt als hagelschade is uitgesloten in de verzekeringsvoorwaarden.