Mag je, als je een nieuwe fiets koopt, erop vertrouwen dat die veilig is? Welke verplichtingen gelden er voor verkoper van een fiets? Die laatste vraag staat centraal in een vonnis van de Rechtbank Noord-Holland uit februari 2024, die moest oordelen over de aansprakelijkheid van een fietsverkoper na een ongeval. Aan dit ongeval hield de koper zeer ernstige letselschade over.
Het slachtoffer kocht op 17 juni 2020 in een winkel van 12GO een nieuwe racefiets, een helm, wielrenschoenen, -outfit en -pedalen. Op dat moment is de hoogte van het zadel afgesteld. Het slachtoffer nam de fiets vervolgens gemonteerd mee. Om de fiets in zijn auto mee te kunnen nemen heeft het slachtoffer het voorwiel, dat voorzien was van een steekas met snelspanner, van de fiets gehaald. Bij thuiskomst heeft het slachtoffer vervolgens het voorwiel weer zelf in de voorvork gezet.
In de dagen daarna heeft het slachtoffer een “paar keer” met de fiets gefietst. Naar schatting reed hij totaal zo’n honderd tot honderdtwintig kilometer.
Op 24 juni 2020 schoot tijdens het fietsen het voorwiel van de fiets los. Het slachtoffer reed op dat het moment een fietsbrug op. Hij droeg een helm. Door de val is een hoge dwarslaesie ontstaan, zenuwpijn, een wond aan zijn gezicht, een gebroken kaak en afgebroken voortanden. Het slachtoffer lag tot en met 2 juli 2020 in het ziekenhuis. Vervolgens doorliep hij een lang revalidatietraject. Hiervoor verbleef hij tot 17 september 2020 in Heliomare. Aansluitend volgde nog een halfjaar (ambulante) dagbehandeling. Ten tijde van de zitting, in november 2023, was het slachtoffer nog aan het revalideren van de letselschade.
Onderzoek door de verkoper en de fabrikant leerde partijen dat de fiets niet gebrekkig was. In een e-mail schreef de verkoper:
“Het lijkt er op dat het wiel / hendel (om wat voor reden dan ook) los is gekomen omdat die niet goed vast heeft gezeten. Deze is tijdens je rit steeds verder losgekomen waardoor die langs de valbeveiliging is gegaan. Dat er geen enkele schade aan de onderkant van je vorkpoten zit heeft de volgende reden (denk ik):
Toen je het bruggetje op reed is het wiel uit de uitsparingen van de voorvork gekomen, maar omdat je natuurlijk op de fiets zit en er veel gewicht drukt op het voorwiel is deze niet zomaar weggeschoten, maar is het wiel vast komen te zitten tegen de binnenkant /onderkant van de voorvork. Hier zie je duidelijk dat er contact is geweest met de band / beschadigingen te zien zijn. Vervolgens ben jij omdat het wiel ineens klem zat van je fiets “afgeschoten” met alle gevolgen van dien…
Het wiel zal daarna vrij zijn gekomen en verder gerold zijn waarna de politie het heeft gevonden zoals jij aangaf.”
Op de vraag hoe het mogelijk is dat het wiel van de fiets, na minimaal honderd kilometer op de fiets te hebben gereden, plotseling kan loskomen en wat de oorzaak was voor het niet functioneren van het beveiligingsmechanisme antwoordde de verkoper:
“Ik vermoed dat de steekas is losgekomen, zolang je op normale ondergronden rijdt en met je gewicht op het voorwiel merk je eigenlijk nauwelijks of niet dat het wiel los komt. Dit merk je pas bij heftige stuurbewegingen of andere zaken zoals het bruggetje dat je op ging. Hij zal dan ook dusdanig ver opengegaan zijn dat die langs de uitvalbeveiling (enkele slagen los) is gegaan. Dit is het idee dat ik er bij heb, een andere oorzaak zou ik ook niet kunnen bedenken.”
Het slachtoffer heeft de verkoper aansprakelijk doen stellen. Naar aanleiding daarvan is door diens aansprakelijkheidsverzekeraar een onderzoek ingesteld. Het rapport van de onderzoeker vermeldt onder meer:
““De verzekerde [12GO] verklaarde dat in principe iedere klant een handleiding van de gekochte fiets meekrijgt. De benadeelde verklaarde dat hij geen handleiding kreeg. In theorie zou dit kunnen, maar de verzekerde trekt in twijfel dat de benadeelde geen handleiding kreeg. De verzekerde kan niet meer nagaan welke medewerker in de werkplaats de benadeelde destijds hielp.”
Partijen hebben in der minne geen overeenstemming bereikt over een regeling van de letselschade. Daarop bracht het slachtoffer een dagvaarding uit.
Het slachtoffer stelt in zijn dagvaarding dat de fiets al bij aflevering gebrekkig moet zijn geweest. Voorts meent het slachtoffer dat de verkoper onrechtmatig heeft gehandeld door, in strijd met Europese regelgeving, niet de nodige veiligheidsinstructies voor het gebruik van de fiets te geven. Daarom vordert het slachtoffer een verklaring voor recht dat de verkoper aansprakelijk is voor alle geleden en nog te lijden letselschade. De fietsverkoper voert verweer.
De rechter stelt vast dat niet in geschil is dat het voorwiel van de fiets tijdens een fietsrit is losgeraakt van de voorvork. De verkoper stelt dat het waarschijnlijk is dat het slachtoffer het voorwiel, nadat hij die van de fiets had losgemaakt voor het vervoer, niet goed heeft vastgezet. Die toedracht vindt de kantonrechter het meest aannemelijke scenario. Vervolgens overweegt de rechter dat het de vraag is voor wiens rekening de naar aanleiding daarvan opgelopen letselschade moet komen.
De kantonrechter overweegt dat het slachtoffer geen ervaren wielrenner was. Dat wist de verkoper, althans kon de verkoper weten. Het slachtoffer kocht immers niet alleen een fiets. Hij kocht de hele voor het wielrennen benodigde uitrusting. Volgens het slachtoffer kreeg hij bij de aankoop geen handleiding van de fiets verstrekt. Dit laatste is van belang. De kantonrechter wijst er op dat bij de verkoop van een fiets aan een consument productveiligheidsinformatie moet worden verstrekt. Dat volgt uit het Europese regels. Het ‘Besluit van de Europese Commissie van 29 november 2011 inzake de veiligheidseisen waaraan Europese normen voor fietsen (…) krachtens Richtlijn 2001/95/EG van het Europees Parlement en de Raad moeten voldoen (2011/786/EU)‘, schrijft dat immers voor. Deze verplichting is in Nederland geïmplementeerd.
Gebruikers moeten in kennis worden gesteld van de mogelijke risico’s en gevaren en de mogelijkheden om deze te voorkomen. Productveiligheidsinformatie moet bij alle soorten fietsen worden verstrekt en moet onder meer de voorzorgsmaatregelen ter voorkoming van ongevallen bevatten. Bij racefietsen moeten alle veiligheidsonderdelen ontworpen zijn om bestand te zijn tegen grotere krachten dan bij normaal gebruik van andere soorten fietsen. De productveiligheidsinformatie is bedoeld om ongelukken te voorkomen. De norm dat deze informatie bij iedere koop van een fiets dient te worden gegeven aan de consument, strekt ertoe de consument tegen die ongevallen te beschermen.
Uit het onderzoek van de aansprakelijkheidsverzekeraar is gebleken dat de verkoper weliswaar stelt dat in beginsel iedere klant een boekje meekrijgt, maar dat de verkoper niet kan uitsluiten dat het in geval van het slachtoffer niet is gebeurd. Ter zitting verklaarde de verkoper dat niet met zekerheid kan worden gezegd of dat boekje aan slachtoffer is meegegeven. De kantonrechter overweegt dat het aan de verkoper is om aan te tonen dat hij heeft voldaan aan de betreffende zorgplicht. Op grond van de over en weer ingenomen stellingen is de verkoper daar, aldus de kantonrechter, niet in geslaagd. Het slachtoffer heeft verder onweersproken gesteld dat hij ook overigens (bijvoorbeeld mondeling) geen instructies of waarschuwingen kreeg. Uit de processtukken bleek dat in de handleiding van de betreffende fiets een waarschuwing staat. Namelijk dat voor iedere rit “beslist” moet worden getest of de snelspanners aan de voor- en achterzijde correct zijn gesloten. Verder staat daarin:
“Snelspanners moeten, daar uw eigen veiligheid er onmiddellijk van afhangt, met uiterste zorg worden bediend. (…) Vertrek nooit met uw Sensa-fiets zonder dat u vooraf de bevestiging van het wiel hebt gecontroleerd! Anders kunt u vallen! (…) Als de snelspanners niet juist gesloten zijn, kunnen de wielen losraken. Acuut gevaar voor ongevallen!”
De kantonrechter gaat er in zijn vonnis vanuit dat het slachtoffer deze informatie ten onrechte niet kreeg. Dat betekent dat de verkoper niet aan zijn zorgplicht voldeed. Nu de geschonden norm juist is bedoeld om bescherming te bieden tegen de door het slachtoffer geleden letselschade is de fietsverkoper aansprakelijk voor die letselschade.
De fietsverkoper voerde een eigen schuldverweer. Dat verweer passeert de kantonrechter. Anders dan de verkoper stelt, kon van het slachtoffer niet worden verwacht dat hij – zonder de daartoe bedoelde productveiligheidsinformatie – controleerde of hij het voorwiel op correcte wijze terug heeft geplaatst. Daarbij wijst de kantonrechter erop dat na terugplaatsing het wiel in de vork draaide en dat het slachtoffer vervolgens tientallen kilometers probleemloos kon fietsen. Dat het voorwiel met de snelspanner kennelijk niet volgens het boekje is bevestigd aan de voorvork, valt hem gelet op de omstandigheden niet aan te rekenen, zo oordeelt de kantonrechter. Bovendien, zo overweegt de kantonrechter, had het slachtoffer als beginnend wielrenner geen ervaring met snelspanners.
Deze uitspraak is interessant om meer dan één reden.
Op de eerste plaats laat deze uitspraak goed zien dat op de professionele verkoper van een fiets een zwaarwegende zorgplicht rust. Die zorgplicht doet zich extra gevoelen wanneer de professionele verkoper merkt dat de koper onervaren is. Van een onervaren wielrenner mag de verkoper nu eenmaal minder kennis verwachten dan van een zeer ervaren wielrenner.
Op de tweede plaats laat deze uitspraak zien dat het niet alleen om de feiten gaat, maar ook om de vraag ‘wie moet wat bewijzen’. In deze lag de bewijslast voor het verstrekken van de handleiding bij de verkoper. Doordat die niet kon aantonen dat hij de handleiding aan de koper verstrekt heeft, gaat de kantonrechter er van uit dat de handleiding niet is verstrekt. Daarmee is het lot van de verkoper bezegeld.
Op de derde plaats laat deze uitspraak zien dat een rechter een beroep op eigen schuld niet lichtvaardig aanvaardt. De kantonrechter weegt hier heel duidelijk de door de verkoper gemaakte verwijten en concludeert vervolgens dat deze onvoldoende houtsnijden.
Hebt u vragen over letselschade of zoekt u een gedreven letselschadeadvocaat? Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op!
