Binnen ons kantoor houden de advocaten zich bezig met een aantal verschillende rechtsgebieden. Alhoewel er tussen de verschillende rechtsgebieden grote verschillen zijn, is er soms ook sprake van overlap. Zo schreef mijn kantoorgenote Jorien Bijsterbosch vorige week een blog over ‘alimentatie en fiscaal niet verantwoord inkomen’. Hierbij stond de vraag centraal of ‘fiscaal niet verantwoord inkomen’ meetelt bij de begroting van de alimentatie. Eenzelfde vraag doet zich voor bij de begroting van personenschade. Vandaar dat ik deze week blog over letselschade en ‘fiscaal niet verantwoord inkomen’.
Om inzicht te geven in de problematiek behandel ik de problematiek aan de hand van een voorbeeld.
Henk (43) werkt fulltime als verhuizer bij een verhuisbedrijf. Hier verdient hij netto € 2.500 per maand. ‘s-Avonds en in het weekend repareert hij daarnaast computers. Die klussen worden door hem contant afgerekend. Gemiddeld verdient Henk hiermee nog eens € 750 per maand. Door een verkeersongeval raakt Henk blijvend volledig arbeidsongeschikt. Aan hem wordt een WIA-uitkering van € 1.500 toegekend.
De vraag is: wat is Henk zijn schade? Is dat:
a. (€ 2.500 + € 750) – € 1.500 = € 1.750; of is dit
b. € 2.500 – € 1.500 = € 1.000 per maand?
Om deze vraag te beantwoorden moeten maken we eerst een aantal tussenstappen. Op de eerste plaats kijken we naar de aard van het werk. Zou Henk niet bijklussen door computers te repareren, maar door in drugs te handelen, dan houdt de rechter geen rekening met de neveninkomsten. 
Het gaat dan immers om werkzaamheden die in strijd met de wet zijn. Weliswaar is Henk dan getroffen in een belang, maar omdat dit belang niet rechtmatig is verdient dit belang rechtens geen bescherming.
Dat ligt anders voor op zich geoorloofde werkzaamheden, waarvan de inkomsten voor de belastingdienst worden verzwegen (‘fiscaal niet verantwoord inkomen’). Het laakbare bij deze inkomsten zit niet zozeer in de inkomsten zelf. Die zijn immers rechtmatig, maar zit hem in het niet afdragen van de daarover verschuldigde belastingen. Daarom is herstel dus nog mogelijk. Henk kan immers alsnog aangifte doen van het ‘fiscaal niet verantwoorde inkomen’. Vrij algemeen wordt aangenomen dat ‘fiscaal niet verantwoord inkomen’ in beginsel moet worden vergoed.
Dit maakt niet dat er geen problemen zijn met ‘fiscaal niet verantwoord inkomen’. Bij de begroting van de omvang van het verlies van arbeidsvermogen ligt de bewijslast bij het slachtoffer. Het slachtoffer moet aantonen hoe groot zijn schade is. Nu ‘de schade’ de resultante is van de rekensom [inkomen voor ongeval] – [inkomen na ongeval], is het aan het slachtoffer om aan te tonen wat hij voor ongeval verdiende. Voor het inkomen dat hij verdiende bij zijn werkgever is dat eenvoudig. Hij kan zijn salarisstroken overleggen, zijn jaaropgave overleggen en desgewenst ook de aangifte en aanslag inkomstenbelasting. Daaruit blijkt genoegzaam zijn ‘witte inkomen’…
Van zijn ‘zwarte inkomen’ heeft hij echter geen salarisstroken, jaaropgaven of aangifte en aanslag inkomstenbelasting. Henk zal dus op andere wijze zijn zwarte inkomen moeten aantonen. Dat kan bijvoorbeeld door verklaringen van klanten te overleggen, waarin zij verklaren dat hij voor hen inderdaad een computer repareerde. Vaak zijn dergelijke verklaringen geen probleem. Bijvoorbeeld omdat de klant er geen benul van had of Henk de werkzaamheden fiscaal verantwoordde. Soms stuit een verzoek om een verklaring wel op bezwaren. Zonder bewijs echter geen schadevergoeding.
Op 24 november 2000 heeft de Hoge Raad zich gebogen over de vergoeding van fiscaal niet verantwoord verlies van arbeidsvermogen. De Hoge Raad overweegt in dit arrest:
“Voor zover in die overweging het oordeel besloten ligt dat het geen verschil maakt of over het aan G. voor die werkzaamheden toekomende loon al dan niet belasting en premie zijn ingehouden en afgedragen, kan dit oordeel in zijn algemeenheid niet als juist worden aanvaard.
[…]
De rechter die de omvang van de schade als de onderhavige begroot, zal aan de hand van de beschikbare gegevens moeten vaststellen en eventueel moeten schatten welk netto-inkomen de gelaedeerde zou hebben genoten of zou hebben kunnen genieten indien ter zake van de beloning van de desbetreffende werkzaamheden zou zijn overeengekomen dat belasting en premie zouden worden ingehouden. Er is slechts voldoende grond om bij de begroting van de schade uit te gaan van de veronderstelling dat het zonder inhouding van belasting en premie betaalde loon gelijk is aan het bedrag dat bij inhouding van belasting en premie zou zijn betaald, indien en voor zover aannemelijk is dat degene voor wie de gelaedeerde ‘zwart’ werkte, bereid was geweest c.q. bereid zou zijn gebleven (alsnog) de verschuldigde belasting en premie volledig voor zijn rekening te nemen.”
Hieruit volgt dat als de omvang van de fiscaal niet verantwoorde werkzaamheden voldoende is aangetoond, het feit dat zij fiscaal niet verantwoord zijn geen reden is om dit verlies van arbeidsvermogen niet te vergoeden. Uitgangspunt is dan dat de schade in beginsel gelijk is aan het bedrag van de fiscaal niet verantwoorde inkomsten, verminderd met het bedrag dat Henk aan heffingen en belastingen had moeten betalen. Dat nettobedrag mag de rechter zonodig schatten.
Kan het slachtoffer echter aantonen dat zijn klant bereid is, of zou zijn, de verschuldigde heffingen en belastingen (alsnog) te betalen? Dan is de schade gelijk aan de fiscaal niet verantwoorde inkomsten.
Annotator Bloembergen schreef in zijn noot onder deze uitspraak in de Nederlandse Jurisprudentie dat de rechter via een schatting wel tot een bedrag komt. Maar, zo vraagt hij zich af, zal de rechter onder omstandigheden ook op nihil uitkomen, omdat het slachtoffer de ‘witte beloning’ te laag zou hebben gevonden en daarom, als hij had geweten dat hij fiscaal moet afrekenen, helemaal niet extra gewerkt zou hebben. Die situatie kan zich in de praktijk immers aandienen.
De opstelling van verzekeraars bij fiscaal niet verantwoorde inkomsten is minst genomen ambivalent. In de praktijk wil men nog wel eens bezwaar maken tegen de vergoeding van fiscaal niet verantwoord verlies van arbeidsvermogen. Tegelijkertijd komt het in de praktijk zeer vaak voor dat, wanneer een slachtoffer door diens letsel bijvoorbeeld hulp in de huishouding nodig heeft of de tuin niet meer zelf kan onderhouden, dat schaderegelaars namens de verzekeraar suggereren om deze werkzaamheden fiscaal niet verantwoord uit te laten voeren. Dat leidt immers tot een lagere schadebedrag.
Hier zij ook verwezen naar de uitspraak van de Raad van Toezicht op Verzekeringsbedrijf van 12 januari 2004 (2004/05 Mo). In deze uitspraak oordeelde de RvT dat het kan gebeuren dat een verzekeraar tijdens onderhandelingen met een benadeelde informatie krijgt waaruit blijkt dat het slachtoffer fiscaal niet verantwoorde inkomsten had. Het doorgeven van deze bevindingen door de verzekeraar aan enige (officiële) instantie zal, nu geen wet daartoe dwingt en de verzekeraar tegenover de derde-benadeelde die hem heeft aangesproken in een zekere vertrouwensrelatie komt te staan, vrijwel nooit gerechtvaardigd zijn. De RvT achtte de tegen de verzekeraar ingediende klacht daarom gegrond.
Terug naar het voorbeeld aan het begin van deze blog. Daar was de vraag of de schade van Henk a. (€ 2.500 + € 750) – € 1.500 = € 1.750 of b. € 2.500 – € 1.500 = € 1.000 is. De conclusie na het voorgaande moet luiden dat als Henk de extra inkomsten niet kan aantonen dat hij genoegen zal moeten nemen met € 1.000 per maand aan verlies van arbeidsvermogen, ondanks dat zijn schade feitelijk groter is.
Kan Henk de extra inkomsten aantonen? Dan is het de vraag of hij ook kan aantonen dat zijn klanten bereid zijn het verschil tussen bruto en netto alsnog te betalen. Is dat zo? Dan bedraagt zijn verlies van arbeidsvermogen: (€ 2.500 + € 750) – € 1.500 = € 1.750. Kan Henk dit niet dat zijn klanten daartoe bereid zijn? Dan bedraagt zijn verlies van arbeidsvermogen (€ 2.500 + (€ 750,00 – belasting) – € 1.500 = circa € 1.500. Dit is slechts anders, om met Bloembergen te spreken, als vast zou komen te staan dat Henk niet extra had gewerkt als hij vooraf had geweten dat hij fiscaal zou moeten afrekenen.
Hebt u vragen over het verhaal van uw letselschade? Wilt u een second opinion of bent u op zoek naar een gedreven belangenbehartiger? Neem dan vrijblijvend contact met ons op!
